Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου των προσφύγων Αφησιωτών πραγματοποιήθηκαν την Τρίτη, στη Σάρτη.

Η παραλία της Σάρτης είναι ένας τόπος γεμάτος ιστορία. Εκτός από τόπος αναψυχής για τη σύγχρονη Σάρτη αποτελεί και τόπο περισυλλογής και μνήμης για τους ντόπιους. Εκεί πλέον βρίσκεται ένα μνημείο αφιερωμένο στους προγόνους που επέλεξαν να χτίσουν τη νέα τους πατρίδα στη σημερινή Σάρτη.

Στο Τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των προγόνων και στα αποκαλυπτήρια του μνημείου συμμετείχαν οι τοπικές αρχές και πλήθος κόσμου.

Στη συνέχεια έγινε αναπαράσταση του ερχομού των Αφισιωτών στην παραλία της Σάρτης μετά τον βίαιο εκπατρισμό τους από την Αφησιά της Μ. Ασίας.

 Ιστορικό πλαίσιο

Οι Αφησιώτες έμειναν τελευταίοι, έπρεπε όμως να φύγουν και αυτοί.. Έρχεται ένα καράβι να τους παραλάβει, το όνομα του "Κωνσταντινούπολις". Φεύγουν 1.200 ψυχές με προορισμό την Θεσσαλονίκη...

220 σπίτια έκλεισαν, 220 καντηλάκια έσβησαν για πάντα... Στο δρόμο για τη Θεσσαλονίκη περνάνε από το Άγιον Όρος, κάνουν το σταυρό τους, κοιτάνε προς τις ακτές της Σάρτης χωρίς να ξέρουν.
Έψαχναν συνεχώς, όμως καμία παραλία δεν ήταν ικανή να τους φιλοξενήσει. Τίποτα δεν θύμιζε το χωριό τους. Ξαφνικά έμαθαν ότι οι Μαρμαρινοί έφυγαν για τη Χαλκιδική. Τότε είπαν "εκεί θα πάμε και εμείς"!

Έφυγαν να αναζητήσουν κι αυτοί ένα τόπο και η Επιτροπή ήρθε στη Σάρτη για να ελέγξει. Είπαν: "Μα πόσο ίδια είναι αυτή η παραλία με το χωριό μας;"

"Πρόσφυγες παντού, η Χαλκιδική αρχίζει να γεμίζει, πρέπει να πάμε γρήγορα πριν προλάβουνε άλλοι" είπαν. Κι έτσι τον Δεκέμβρη του 1924 όπως - όπως μπήκαν στο πλοίο να έρθουν σε αυτό το τόπο.

Ήταν παραμονή Χριστουγέννων του 1924 όπου οι απόγονοι μας έφτασαν σε αυτόν το τόπο μέσα στο κρύο. Έναν τόπο ευλογημένο καθώς έμοιαζε με την πατρίδα τους. Ενα τόπο ακριβώς απέναντι από το περιβόλι της Παναγίας. Τι ευλογία!

Στην αρχή, στα γρήγορα ήρθαν για να προλάβουν μόνο 120 ψυχές. Λίγο αργότερα θα έρθουν και οι υπόλοιποι.

Μαζί τους και ο παπά-Θανάσης, οι Επίτροποι του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Αγίας Παρασκευής ήταν υποχρεωμένοι μετά την τελευταία Θεία Λειτουργία να βάλουν τα Εικονίσματα μέσα σε ένα μπαούλο για να τα πάρουν κι αυτά. Μαζί τους είχαν και την Παναγία Ελεούσα, όπου σήμερα φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σάρτης.

Το Μνημείο

Μετά από 100 χρόνια οι Σαρτινοί τιμούν την μνήμη όλων αυτών των ανθρώπων, με ένα Μνημείο καθώς έγραψαν τη δική μας ιστορία, ένα Μνημείο ξεχωριστό από όλα τα υπόλοιπα.

Πάνω σε ένα νοητό Σταυρό που δημιουργείται από τους διαδρόμους σημειώνεται το σημείο όπου αποβιβάστηκαν οι Αφησιανοί πρόσφυγες και εδώ πάνω ξετυλίγεται το κουβάρι της Ιστορίας τους.

Στα αριστερά, στην είσοδο υπάρχει μια Άγκυρα, γιατί εδώ ήταν το τελευταίο τους λιμάνι.

Στα δεξιά μια Ελιά, γιατί εδώ αποφάσισαν να βγάλουν ρίζες και να πετάξουν τα κλαδιά τους. Ολόγυρα στο μνημείο φυτεύτηκαν 120 λευκές τριανταφυλλιές, για κάθε μία οικογένεια, για κάθε οικογένεια που έβγαλε ρίζες και άνθισε σε αυτό τον τόπο.

Στο κέντρο συμπυκνωμένη όλη η Ιστορία των Σαρτινών, πάνω στα κλειστά βιβλία που συμβολίζουν μια Ιστορία χιλιάδων χρόνων που κουβάλησαν μαζί τους, ένα ανοιχτό βιβλίο που αφηγείται όλη την Ιστορία του τόπου, μέσα από μαρτυρίες των προσφύγων προγόνων.

Ακριβώς πίσω είναι γραμμένα όλα τα επίθετα των οικογενειών που δημιούργησαν την Σάρτη και καταλήγοντας προς τη θάλασσα, το σημείο που πρέπει να σταθούμε, να κλείσουμε τα μάτια μας, να τους δούμε να έρχονται, να αισθανθούμε το πόνο τους και τις ελπίδες τους, να τους ευχαριστήσουμε και να αναλογιστούμε πόσο Ευλογημένοι είμαστε!

του Θάνου Χατζηγιάννη