Αυτές τις ημέρες που οι Ταξιαρχιώτες από τον Χολομώντα έχουν σκορπίσει σε όλη την Ελλάδα για την διάθεση των καλλιεργειών των Χριστουγεννιάτικων δένδρων τους, αξίζει να δούμε ένα ανέκδοτο κείμενο του αλησμόνητου Παύλου Χαριστού, που σαν Ταξιαρχιώτης και αυτός προσθέτει με το αδημοσίευτο μέχρι σήμερα γραπτό του, το δικό του πετραδάκι στον όμορφο μύθο για το Ελληνικό χωριό των Χριστουγέννων, τον Ταξιάρχη.

Ο Παύλος Α. Χαριστός υπήρξε κορυφαία και εμβληματική μορφή στον χώρο της Βοτανολογίας στη χώρα μας και οι εμπειρικές του γνώσεις έτυχαν καθολικής αναγνώρισης από την ελληνική και διεθνή Επιστημονική Κοινότητα.

Συνεργάσθηκε για πολλά χρόνια με ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια, υπήρξε ειδικός συνεργάτης και αρθρογράφος σε εφημερίδες και εξειδικευμένες περιοδικές εκδόσεις και παρείχε ως ειδικός συνεργάτης τις πολύτιμες γνώσεις του στο “Βοτανικό Μουσείο Άγγελου και Νίκης Γουλανδρή”.

Για το σημαντικό του έργο και την καθοριστική του συμβολή του στην συστηματική καταγραφή της Ελληνικής χλωρίδας βραβεύθηκε δυο φορές από την Ακαδημία Αθηνών.

Έργα του, όπως “Το Άνθος-Το σοφότατων δημιούργημα του Πλάστου”, “Η φαρμακευτική χλωρίς της Χαλκιδικής”, “Τα δημώδη ονόματα των φυτών της Β. Ελλάδος”, “Εγκόλπιον Βοτανολόγου”, “Τα φαρμακευτικά φυτά της Ελλάδος”, “Τα ιστορικά φυτά της Ελλάδος”, “Τα χρωστικά φυτά της Ελλάδος”, “Τοξικά και επιβλαβή δια την κτηνοτροφίαν φυτά” και άλλα, όσα από αυτά έχουν εκδοθεί είναι πλέον δυσεύρετα και μπορεί κανείς να τα απαντήσει μόνο σε δημόσιες και ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες καθώς και σε λίγες ιδιωτικές, ενώ όσα έμειναν αδημοσίευτα είναι άγνωστο που βρίσκονται και αν τελικά διασώθηκαν.

Το κείμενο του Παύλου Χαριστού, που ακολουθεί την ορθογραφία και σύνταξή του, έχει τίτλο “Η Ελάτη διηγείται την ιστορία της” και ο πολυβραβευμένος Ταξιαρχιώτης βοτανολόγος βάζει την Ελάτη να αφηγηθεί η ίδια την ιστορία της που είναι η παρακάτω:

 

“Η ΕΛΑΤΗ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ”

του + Παύλου Α. Χαριστού

 

“Είμαι η Ελάτη. Το Έλατο όπως με λένε οι περισσότεροι άνθρωποι. Είμαι ένα από τα ωραιότατα και πλέον αγαπητά δενδρώδη φυτά της γης. Λίγο πολύ με γνωρίζουν όλοι οι άνθρωποι. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν την ιστορίαν μου. Την ιστορίαν μου αυτή θα σας διηγηθώ σήμερα αγαπητοί μου φίλοι και μάλιστα τις μέρες αυτές που σαν Χριστουγεννιάτικο δένδρο στολίζω τα σπίτια σας.

Το έθιμο αυτό προέρχεται από χώρες της βορείου Ευρώπης και αγαπήθηκαν από όλους τους Ελληνας Χριστιανούς, γι αυτό και σε ορισμένα χωριά και ιδίως εις τον Ταξιάρχην της Χαλκιδικής με καλλιεργούν εις χιλιάδες στρέμματα και από εκεί καλύπτεται το 70-80 τοις εκατό του χριστουγεννιάτικου αυτού εθίμου εις ολόκληρον την Ελλάδα.

 Έχω εικοσιπέντε αδερφές που ζουν σε ψυχρές χώρες του βορείου ημισφαιρίου. Στην Ελλάδα ζούμε τρεις.

Πως όμως βρέθηκα στον κόσμο; Σύμφωνα με την πλούσια μυθολογία της Ελλάδος, από αρχαιοτάτης εποχής είχα το όνομα αυτό. Έτσι με αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς. Ήμουν ωραιοτάτη κοπέλα, αδελφή του Εφιάλτου και του Ωτου. Τους δυο αυτούς αδελφούς μου ανάθρεψε ο μυθικός βασιλιάς Αλκεύς και έλαβαν τεράστιες σωματικές διαστάσεις αφού κάθε χρόνο έπαιρναν ύψος μια οργιά και πλάτος μιαν πήχην.

 Υπερηφανευόμενοι για την σωματικήν τους αυτήν ανάπτυξην έφτασαν εις την κορυφήν του Ολύμπου, το όρος Οσσα και πάνω σ΄ αυτή του Πηλίου, με σκοπόν να ανέβουν εις τους ουρανούς να κατακρημνίσουν τον Δία και να διακυβερνήσουν την γην. Οι θεοί όμως του Ολύμπου οργισθέντες πολύ τους τιμώρησαν, με αποτέλεσμα σε κάποιο κυνήγι να αλληλοφονευθούν.

Εγώ σαν αδελφή τους, τους έκλαψα τόσο πολύ που οι Θεοί συγκινηθέντες με μεταμόρφωσαν  εις το ομώνυμον δένδρον αφού και εγώ είχα πάρει τις ίδιες σωματικές διαστάσεις των αδελφών μου. Από τότε είμαι το γνωστό σας δένδρο, η Ελάτη, κρατώντας την σωματικήν μου κορμοστασιά και την ωραίαν εμφάνισίν μου.

 Κατά την λαϊκήν όμως παράδοσιν γεννήθηκα κατά κάποιον άλλον τρόπον. Ο διάβολος κάποτε κάρφωσε στην γη έναν πολύ μεγάλο πάσαλον και ρώτησε τον Χριστόν εάν μπορεί να ανέβει στην κορυφήν του. Ο Χριστός κάρφωσε οριζόντια ξύλα στον μακρύ πάσαλο του διαβόλου και ανέβηκε, με αποτέλεσμα να πρασινίσουν όλα αυτά τα ξύλα και να γίνω εγώ, γι αυτό έχω τα κλωνάρια μου τόσο κανονικά οριζόντια. Έτσι τουλάχιστον λέει ο Αγραφιώτης στο βιβλίο του, “Στα άγρια όρη και άκαρπα ξύλα”.

 Όπως όμως και αν έχει, ήμουνα πάντα υπό την προστασία του Θεού Απόλλωνα ο οποίος με αγαπούσε τόσο πολύ ώστε ο ίδιος αυτός Θεός, ονομάζετο και Ελάτης.

 Όπως σήμερα, έτσι και κατά την αρχαίαν εποχήν όπου το κλίμα και οι καιρικές και εδαφολογικές συνθήκες το επιτρέπουν σχημάτιζα και σχηματίζω πυκνά δάση.

 Τέτοια δάση δικά μου υπήρχαν εις το Όρος της Τροίας, Ιδην, όταν ο Πάρις το εγκατέλειψε για να μεταβεί εις την Σπάρτην για να πάρει την ωραίαν Ελένην, αναφέρει ο Ευριπίδης εις την “Εκάβην”.

Μεγάλο δάσος Ελάτης υπήρχε και πλησίον του ποταμού Καιρατενού, όπου έφθασαν οι Τρώες με αρχηγόν τον Αινείαν, περιγράφει ο Βιργίλιος εις την “Ανειάδα” του.

Πλούσια δάση δικά μου υπήρχαν εις το Όρος Αίτνα της Σικελίας από τα οποία ο Διονύσιος Τύρανος των Συρακουσών κατασκεύασε τα πλοία του για να επιτεθεί εναντίον των Καρχηδονίων, αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, εις την Ιστορικήν Βιβλιοθήκη του.

Δικά μου δένδρα υπήρχαν μεταξύ άλλων εις τα όρη της Ευδαίμωνος Αραβίας σκορπίζοντας εις όλη την γην το άρωμα τους, περιγράφει και πάλι ο Διόδωρος ο Σικελιώτης.

Το ξύλον μου, εξαιρετικής ποιότητας, ευέργαστον ήταν και είναι κοινότατης χρήσεως. Μεγάλες υπηρεσίες προσέφερα στους ανθρώπους, ιδίως της αρχαίας εποχής, οι οποίοι ποικιλοτρόπως με χρησιμοποιούσαν.

Με ξύλα δικά μου οι Ελληνες κατασκεύασαν τα πλευρά του Δούρειου Ίππου εις την Τροίαν, λέγει ο Αινείας προς την Διδώ, στην “Αινειάδα” του Βιργίλιου.

Με ξύλα δικά μου οι Τρώες κατασκεύαζαν τις πρύμνες των πλοίων των, αναφέρει και πάλι ο ίδιος συγγραφεύς.

Με ξύλα Ελάτης ήταν κατασκευασμένο το πλοίο του Αινεία, με το οποίο διέρχεται τον Τιβέριον ποταμό της Ιταλίας, προκειμένου να φθάσει εις την πόλιν του Βασιλέως Εύανδρου, ζητώντας συμμαχίαν, αναφέρει και πάλι ο Βιργίλιος.

Αλλά και ο Μέγας Αλέξανδρος με ξύλα δικά μου, πλην των άλλων αρωματικών δένδρων των ορέων των Ινδιών, κατασκεύασε πολλά πλοία που περιγράφει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης.

Ο Ευριπίδης εις την “Ιφιγένειαν εν Αυλίδι”, λέει ότι οι Ελληνες με χίλια πλοία κατασκευασμένα από ξύλα Ελάτης, ξεκινούν για την Τροίαν.

Από δικό μου ξύλο ήταν το κατάρτι του πλοίου με το οποίον ταξίδεψε ο Τηλάμαχος εις την Σπάρτην και την Πύλον, ζητώντας πληροφορίες δια τον πατέραν του Οδυσσέα, αναφέρει ο Όμηρος εις την “Οδύσσειαν” του.

Από ξύλα δικά μου ήταν φτιαγμένα τα κουπιά των Ελληνικών πλοίων λέγει ο Ευριπίδης εις την “Ιφιγένειαν εν Ταύροις”, αλλά και των Φοινικικών πλοίων, αναφέρει ο ίδιος, εις την “Ελένην”.

Σε δάσος Ελάτης οδήγησε η Καλυψώ τον Οδυσσέαν για να κόψει κατάλληλα ξύλα δια την κατασκευήν του πλοίου του με το οποίον θα γύριζε πίσω εις την Ιθάκην, αναφέρει και πάλι ο Όμηρος εις την “Οδύσσειάν” του.

Αλλά και σε άλλες εκδηλώσεις χρησιμοποιούσαν τα ξύλα μου οι αρχαίοι. Ο Αθηναίος εις του δειπνοσοφιστάς του λέει ότι η Ελάτη που ψηλώνει ως τους ουρανούς έχει πολύ κατάλληλη ξυλείαν χρησιμοποιούμενη ποικιλοτρόπως.

Έτσι, με κορμούς Ελάτης, εκ του παρακείμενου δάσους, ο Μέγας Αλέξανδρος κατασκευάζει σκάλες για να κατέλθουν οι Μακεδόνες εις την απάτητον χαράδραν, την προστατεύουσαν τον απόρθητο βράχον της Σογδιανής και με κορμούς δικούς μου πασσαλώνει τον βυθόν του ποταμού, τους οποίους πλέκει με βλαστούς λυγαριάς και με προσθήκην χώματος κατασκευάζει δρόμον για να περάσει ο στρατός του, αναφέρει ο Αρριανός, εις την “Ινδικήν”.

Με σχισμένα ξύλα δικά μου ήταν κατασκευασμένη η σκηνή του Αχιλλέως εις το στρατόπεδο της Τροίας και Ελάτινος ήταν ο μοχλός τον οποίον τρεις άνθρωποι χρειάζονταν να τον μετακινήσουν για να αμπαρώσουν την πόρταν αυτής, αναφέρει ο Όμηρος εις την “Ιλιάδαν”.

Με ξύλα Ελάτης και Βαλανιδιάς ήταν κατασκευασμένα τα δόρατα των ψαράδων, των κατοικούντων εις την Σικελίαν, αναφέρει ο Στράβων εις τα “Γεωργικά”, αλλά και ο Πολύβιος εις την “Ιστορίαν” του.

Με ξύλα Ελάτης και Κυπαρίσσου ήταν κατασκευασμένη η οροφή του ναού του Ασκληπιού εις την Επίδαυρον.

Ξύλα δικά μου χρησιμοποιούσαν οι Ελληνες για τις φωτιές των βωμών των, λέει στα “Ηθικά” του ο Πλούταρχος.

Στρώμα από κλώνους δικούς μου ήταν το κρεβάτι του Κύκλωπα μέσα στο σπήλαιο που αναφέρει ο Ευριπίδης, εις το βιβλίον του, “Κύκλωψ”.

Στεφανωμένη με κλάδους δικούς μου και άλλων ήταν στολισμένη η Θήβα, διότι ήταν τιμή της που γέννησε την Σεμέλην, την μητέρα του Διονύσου, μολονότι δεν αναγνώριζαν την θεϊκήν του προέλευσιν κατά τας οργιαστικάς εορτάς των γυναικών που πραγματοποιούνταν μέσα στα δικά του δάση του Κιθαιρώνος  και από μια κορυφήν μου ο Πενθεύς προσπαθεί να παρακολουθήσει κρυφά τις οργιαστικές αυτές γιορτές των βακχιδών γυναικών στις οποίες έπαιρναν μέρος και η μητέρα του και οι αδελφές του, Αυτονόη και Ινώ, τον οποίον κατακρημνίζουν και τον φονεύουν και τέλος, ακουμπισμένες σε κλώνους Ελάτης, ξαπλωμένες στη γη και επάνω σε φύλλα Βαλανιδιάς, κοιμούνται οι γυναίκες αυτές για να ξεκουραστούν ύτερα από τους οργιαστικούς χορούς της Βακχικής αυτής λατρείας, αφού πρώτα σε κλώνους δικούς μου κρεμούν τις σάρκες των βοδιών που κατεσπάραξαν μαινόμενες, με επικεφαλής την κόρην του Κάδμου, Αγάνη, αναφέρει λεπτομερώς ο Ευριπίδης εις τας “Βάκχας”.

Στεφανωμένοι με κλάδους Ελάτης και Πεύκης, δια να κρύβονται κάπως τα ανδρικά τους πρόσωπα και ντυμένοι με ρούχα γυναικών δια να εξαπατήσουν τους Τυρράνους, ο Πελοπίδας και οι φίλοι του προχωρούν για να εξοντώσουν τους Λεοντίδαν, Υπάτην, Αρχία και Φίλιππον και ελευθερώσουν την Θήβαν, αναφέρει ο Πλούταρχος στους “Παράλληλους Βίους”.

Εις τεράστιαν Ελάτην ανεβαίνει ο Θεός Υπνος, εις την Ιβην, δια να αποκοιμίσει τον Διαν κατόπιν εντολής της Ηρας, περιγράφει εις την Ιλιάδαν του ο Ομηρος.

Με βράχους και Έλατα ήταν οπλισμένοι οι Κένταυροι εναντίον του Ηρακλέους όταν ο ήρωας αυτός πήγαινε να εξοντώσει τον Ερυμάνθιον Κάπρον και με κορμούς Ελάτης άλλοι Κένταυροι, χώνουν στη γη τον Θεσσαλόν, Καινέα, που από γυναίκαι είχε μεταμορφωθεί σε άνδρα άτρωτον από τον Ποσειδώνα, κατά την μυθολογίαν και την “Επιτομή” του Απολλόδωρου.

Στεφανωμένοι με κλάδους δικούς μου οι Κένταυροι λαμβάνουν μέρος στους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδος, περιγράφει ο Ευριπίδης εις την “Ιφιγένεια εν Αυλίδι”.

Κατά μιαν παράδοσιν ο ωραιότατος νέος Άδωνις, τον οποίον αγάπησε η Θεά Αφροδίτη, για να γλυτώσει από τον τραυματισμένον κάπρον που τον κυνηγούσε, κρύφτηκε πίσω από έναν μεγάλον δικόν μου κορμόν.

Η ομορφιά και η κορμοστασιά μου αυτή δεν ήταν δυνατόν να μην αναφερθεί και από τον μεγάλο μυθιστοριογράφο Αίσωπον εις τους μύθους του. Λέγει, λοιπόν, ο Αίσωπος. Το Έλατο κάποτε με υπερηφάνεια είπε προς τον Βάτον, ότι είναι φυτόν ωραίον, υψηλόν και το χρησιμοποιούν στις στέγες των ναών, στην κατασκευήν πλοίων και αλλού. Συνεπώς  εσύ Βάτο, δεν μπορείς να συγκριθείς μαζί μου. Και ο Βάτος απαντά. Εάν Ελατόν μου υπολογίσεις τα τσεκούρια και τα πριόνια που σε κόβουν, θα προτιμούσες και εσύ να είσαι Βάτος.

Εμένα όμως την Ελάτη με αναφέρουν και τα θρησκευτικά βιβλία. Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ αναφέρει ότι από τα δικά μου ξύλα, πλην των άλλων, ήταν κατασκευασμένα τα πλοία της αρχαίας Τύρου. Σε μια ρίζα δική μου η Αγαρ, διωγμένη από τον Αβραάμ, εγκαταλείπει το παιδί της και απομακρύνεται για να μην το δει να πεθαίνει από δίψαν.

Με βλαστούς Ελάτης προσομοιάζει τους βοστρύχους των μαλλιών της κεφαλής της ερωμένης του ο Σολομών στο “Ασμα Ασμάτων”.

Κατά την παράδοσιν, κορμός δικός μου γίνεται γέφυρα εις τα απόκρημνα βράχια της Τραπεζούντας, για να περάσουν οι Μοναχοί, Βαρνάβας και Σωφρόνιος στο σπήλαιον όπου ήταν κρυμμένη η εικόνα της Παναγίας.

Σε κουφώματα πέτρας και ρίζας δικής μου προσέφευγε ο Όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης, όταν οι καιρικές συνθήκες δεν τον επέτρεπαν να γυρίσει στο κελί του, ευρισκόμενος πλησίον της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους, μεταφέροντας τρόφιμα και άλλα απαραίτητα εις τους αδελφούς Μοναχούς.

Η όμορφη αυτή κορμοστασιά μου, δεν άφησε αδιάφορους τους νεοέλληνας ποιητάς και την λαϊκήν μούσαν.

Τα δημοτικά μας τραγούδια, λένε, “Εσείς βουνά, ψηλά βουνά με τα δασιά κλαδιά σας, με τα δασιά τα Έλατα το ένα πάνω στ΄ άλλο...”,

Και το δεύτερο. “Χαίρετ΄ο Πεύκος τις δροσιές και ο Ελατος τα χιόνια”.

Ο ποιητής Κρυστάλλης, στο ποίημά του, “Σταυραετός”, λέει ότι ο φίλος του με λαχτάρα θέλει να ξαναβρεθεί στα ψηλά βουνά.

“και θέλω να ΄χω στρώμα μου, να ΄χω και σκέπασμά μου,

το καλοκαίρι τα κλαδιά και το χειμώνα χιόνια,

κλωνάρια απ΄ αγριοπρίναρα, φουρκάλες από Ελάτια,

θέλω να στρώνω στιμωνιές κι απάνω να πλαγιάζω”.

Αλλά και στην ιατροφαρμακευτικήν επιστήμην προσφέρω τις υπηρεσίες μου. Από τα διάφορα μέρη μου παράγονται φάρμακα χρησιμοποιούμενα ποικιλοτρόπως. Έτσι το περίφημο βάλσαμο του Καναδά προέρχεται από μια αδελφή μου που ζει στον Καναδά. Γι αυτά όμως θα μιλήσουμε μιαν άλλην φοράν.

Προς το παρόν σας χαιρετώ με αγάπην από τον Ταξιάρχην, η Ελάτη”.

 

Για την αντιγραφή,
Πέτρος Τ. Τσιολάκης