Άρθρο του Ιωάννη Μουστάκα, MSc Κοινωνικής & Αλληλέγγυας Οικονομίας

Συνεταιρισμός και ιδιοκτησιακό καθεστώς

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των συνεταιρισμών και συνεπώς, ποιοι έχουν την ευθύνη για την πορεία του, είναι ένα ερώτημα που απασχολεί τους συνεταιριστές. Είναι τα μέλη του μόνο ή και αυτοί που υπηρέτησαν και συμμετείχαν διαχρονικά στην πολύχρονη πορεία του; Σε έναν συνεταιρισμό, η οικονομική αξία του οποίου έχει εκτοξευθεί, εξαιτίας της αύξησης της αξίας των ακινήτων που κατέχει ή της δημιουργίας ενός επώνυμου προϊόντος, είναι θεμιτό να μετατραπεί σε εταιρεία και τα μέλη του να καρπωθούν τις διαχρονικές προσπάθειες και οράματα άλλων; Η διοίκηση ,ενός συνεταιρισμού που βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, οφείλει να αναζητήσει την επιβίωσή του, πρώτα από το συναδελφικό περιβάλλον της;

Μπορεί να υποστηριχθεί, ότι ο συνεταιρισμός είναι ένας φορέας ο οποίος ανήκει στα μέλη του, τα οποία έχουν την απόλυτη ευθύνη της πορείας του. Σίγουρα αυτό θα μπορούσε να ειπωθεί για μια νομική οντότητα του πρώτου ή του δεύτερου τομέα της οικονομίας. Όμως ένας συνεταιρισμός, ανήκει στον τρίτο τομέα της οικονομίας, που σημαίνει ότι πρόκειται για έναν διαγενεακό φορέα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και αρχές.

Πολλές γενεές αγροτών έχουν διαμορφώσει τη σύγχρονη μορφή στην οποία παρουσιάζεταιi, ειδικά αυτός που ανήκει χωρικά σε έναν τόπο και επαγγελματικά σε μια αγροτική απασχόληση. Τα ενεργά σημερινά μέλη ενός συνεταιρισμού, τον έχουν παραλάβει από προηγούμενα μέλη και έχουν την ηθική υποχρέωση να τον παραδώσουν στα επόμενα. Έτσι για την οποιαδήποτε μεγάλη αλλαγή στην μορφή του, όπως π.χ. η μετατροπή του σε Ανώνυμη Εταιρεία, η διοίκηση οφείλει να απευθυνθεί στους συναδέλφους της αγρότες της περιοχής, καθώς και αυτούς που συμμετείχαν στο παρελθόν, προκειμένου να λάβουν θέση για αυτή τη μετατροπή. Η ηθική υποχρέωση που έχουν απέναντι στις παλαιότερες γενεές από τις οποίες τον παρέλαβαν, είναι να τον παραδώσουν στις επόμενες, τουλάχιστον στην ίδια κατάσταση.

Στην περίπτωση του παραπάνω παραδείγματος μετατροπής του συνεταιρισμού σε ανώνυμη εταιρεία, οι διοικούντες οφείλουν να συγκαλέσουν συνέλευση με ανοιχτή πρόσκληση, προς όλους τους συναδέλφους τους που εγκαταβιούν στην ίδια περιοχή, για την έκφραση γνώμης στην εξέλιξη που θα ακολουθήσει. Σε αντίθετη περίπτωση, τα ενεργά σημερινά μέλη του συνεταιρισμού, θα κερδοσκοπήσουν εις βάρος όλων τον παλαιοτέρων, τα οποία προσέφεραν,είτε με τα χρήματά τους, είτε με την παραγωγή τους, είτε με το όραμά τους, στη διαχρονική του πορεία. Θα κερδοσκοπήσουν μακριά από τις αρχές στις οποίες στηρίχθηκε η πορεία του συνεταιρισμού, προσδοκώντας μόνο το ατομικό όφελος και την πρόσκαιρη προσωπική οικονομική απολαβή.

Σε έτερη περίπτωση όπου ο συνεταιρισμός βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, ο κίνδυνος που υπάρχει είναι όλη η υποδομή που αποκτήθηκε, είτε να περάσει σε αχρηστία, είτε να πωληθεί αφού μετατραπεί σε ανώνυμη εταιρεία. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει η απροθυμία της διοίκησης για σύγκληση ανοιχτής και διευρυμένης συνέλευσης, διότι υπάρχει κίνδυνος να διαρρεύσουν τα διοικητικά και πολλές φορές ακραία «λάθη», τα οποία έφεραν τον συνεταιρισμό σε αυτό το τέλμα.

Η απροθυμία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου επιτείνεται και από το γεγονός, ότι σύμφωνα με την τραπεζική πρακτική, εγγυόνται τα δάνεια του συνεταιρισμού με την ακίνητη περιουσία τους. Έτσι υπάρχει ένας ακόμη λόγος απροθυμίας, ο οποίος είναι να αποτινάξουν από πάνω του αυτά τα βάρη, μη υπηρετώντας δυστυχώς τους λόγους για τους οποίους τους εμπιστεύτηκαν οι συνάδελφοί τους με την ψήφο τους. Παράλληλα, δεν αποκλείεται η ύπαρξη «Δούρειου Ίππου», ιδιώτη που εποφθαλμιεί τις υποδομές που έχουν δημιουργηθεί διαχρονικά, ώστε να τις καρπωθεί σε υποδεέστερη αξία της πραγματικής.Παρά την προφανή απροθυμία της διοίκησης και σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να συγκληθεί συνέλευση με ανοιχτή πρόσκληση, για την αναζήτηση λύσης. Σε περίπτωση μη ανταπόκρισης των συναδέλφων τους, η διοίκηση και τα μέλη του συνεταιρισμού αποκτούν πλέον το ηθικό έρεισμα να προχωρήσουν στη λύση που προκρίνουν.

Συμπερασματικά, οι άμεσα και έμμεσα, χωρικά και επαγγελματικά, εμπλεκόμενοι σε έναν συνεταιρισμό, είναι θεμιτό και επιβεβλημένο να συμμετάσχουν σε μια συζήτηση για αλλαγή της μορφής του. Είναι ηθική υποχρέωση των σύγχρονων μελών, απέναντι στις γενιές που τον δημιούργησαν, ταυτόχρονα όμως και στις μελλοντικές γενιές αγροτών, που περιμένουν να βιοπορισθούν αυτοί και οι οικογένειες τους, στηριζόμενοι σε έναν υγιή και δυναμικό συνεταιρισμό.