Με τη δύναμη της μνήμης και τη φλόγα της παράδοσης να καίει ζωντανή, το Παλαιοχώρι τίμησε τη Λαμπροτρίτη με έναν ιδιαίτερο τρόπο, γεμάτο κατάνυξη, ιστορία και συγκίνηση.
Το πρωί της Τρίτης του Πάσχα, τελέστηκε η Θεία Λειτουργία στον παλαιό ενοριακό —σήμερα Κοιμητηριακό— Ναό του Ταξιάρχου Μιχαήλ, όπως ορίζει η πολύχρονη τοπική παράδοση. Ακολούθησε λιτανεία των ιερών εικόνων προς τον Ιερό Ναό Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτου και επιστροφή στον Κοιμητηριακό Ναό, ενισχύοντας τη συλλογική πίστη και τον δεσμό με τους προγόνους.
Κορυφαία στιγμή της ημέρας υπήρξε η συγκινητική αναβίωση του ιστορικού εθίμου «Του Χαρ' κού τ’ αλώνι», που πραγματοποιήθηκε στον αυλόγυρο του Κοιμητηριακού Ναού, υπό την επιμέλεια της Κοινότητας Παλαιοχωρίου. Με φόντο τον ήλιο που έμοιαζε «αρματωμένος» και τους στίχους που αιωρούνταν σαν ψίθυρος αιώνων — «Ο Γιάννης το ’ξερε το ριζικό του, κι όμως τη μάχη έδωσε...» — το έθιμο ζωντάνεψε ξανά μέσα από τις ψυχές των κατοίκων.
Με ιδιαίτερο σεβασμό και ελπίδα για τη νέα γενιά, η μαθήτρια του Γυμνασίου Παλαιοχωρίου, Έλενα Δ. Τσιντογιάννη, παρουσίασε μεστό λόγο για την ιστορική σημασία του εθίμου, συγκινώντας τους παρισταμένους και δίνοντας ένα μήνυμα συνέχειας της τοπικής πολιτιστικής ταυτότητας.
Αμέσως μετά, το τραγούδι «Μες του Χαρ’ κού τ’ αλώνι» έδωσε το έναυσμα για τον παραδοσιακό χορό. Οι ήχοι των τραγουδιών, τα βήματα των χορευτών και οι μνήμες που αναδύθηκαν δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα μοναδική — γεμάτη ρίζες και φτερά.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν ενεργά:
- Ο Γυναικείος Όμιλος Παλαιοχωρίου "Παναγία η Γοργοϋπήκοος"
- Η Χορωδία Παλαιοχωρίου Δήμου Αριστοτέλη
- Ο Πολιτιστικός και Φυσιολατρικός Όμιλος Παλαιοχωρίου “Το Καστέλι”
- Ο Σύλλογος Νεολαίας Παλαιοχωρίου
- Το Χορευτικό Παλαιοχωρίου "Α. Ζορμπάς", το οποίο παρουσίασε εντυπωσιακό πίνακα με σπάνιο φωτογραφικό υλικό από παλαιότερες αναβιώσεις του εθίμου
- Το ΚΑΠΗ Παλαιοχωρίου, υπενθυμίζοντας πως η μνήμη είναι συλλογική και διαγενεακή.
Η ημέρα έκλεισε με παραδοσιακή δεξίωση και πλούσια κεράσματα για όλους, σε μια ανοιχτή γιορτή της κοινότητας, όπου η χαρά της συνύπαρξης συνάντησε την ιερότητα της παράδοσης.
Ιστορικά στοιχεία
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, παρά το ειδικό καθεστώς που ίσχυε για τα Μαντεμοχώρια, στα οποία ανήκε και το Παλαιοχώρι, ήταν έδρα των καπεταναίων και ζούσαν στα γύρω βουνά.
Προετοιμαζόμενοι για την επανάσταση κατέβαιναν την τρίτη μέρα του Πάσχα στο χωριό, όπου γινόταν πανηγύρι και με ξεγέλασμα του Μαντέμ Αγά εξασκούσαν τους νέους του χωριού στη σκοποβολή. Στην ανάμνηση του ιστορικού πανηγυριού αναβίωσε και φέτος το έθιμο με τη συμμετοχή κατοίκων και επισκεπτών.
Το έθιμο αναβιώνει και στη μνήμη των εξεγερμένων κατοίκων των Μαντεμοχωρίων που σφαγιάστηκαν κατά την καταστροφή των χωριών της επαναστατημένης Βόρειας Χαλκιδικής από τους Τούρκους, κατά τον ξεσηκωμό του 1821. Οι συμμετέχοντες χορεύουν καγκελευτό αργόσυρτο, πάνω στα συρτά και διστακτικά βήματα των καταδικασμένων σε θάνατο Παλαιοχωρινών. Τραγουδόνται τρία τραγούδια, το "Τ΄ Χαλκού τ΄Αλώνι" , το"Μια πασχαλιά κι μία Λαμπρή" και το "Σύρμου μ΄ Μαλαματένιο".
